Đặc trưng khí hậu thời tiết vùng Đông Nam Á cận xích đạo khiến làn da chị phụ nữ chúng ta dễ bị các vấn đề về da như nám, tàn nhang, thâm mụn, … Vậy tàn nhang giống và khác nám da ở điểm nào, có dễ điều trị hay không? Cùng Paragon Clinic tìm hiểu kĩ hơn nhé!
Tàn nhang là gì ?
Đó là những đốm tròn, phẳng, rám nắng, thường kích thước bằng đầu móng tay, số lượng nhiều và có thể phát triển trên vùng da phơi bày ánh sáng sau khi tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời. Hay gặp ở người da trắng vùng thân trên cơ thể như má, mũi, cánh tay, vai trên. Chúng có thể xuất hiện ở trẻ em từ 1-2 tuổi.
Đa số tàn nhang trên da thường có màu sắc đồng nhất. Một số trường hợp có thể hơi đổi màu như: hơi đỏ, vàng, rám nắng, nâu nhạt, nâu hoặc đen, nhưng cơ bản là hơi tối màu hơn vùng da xung quanh. Chúng có khuynh hướng sậm màu, lộ rõ hơn sau tiếp xúc với ánh nắng, và nhạt màu lại vào những tháng mùa đông. Tàn nhang là do sự gia tăng lượng sắc tố đen gọi là melanin, chứ không do tăng số lượng tế bào sắc tố Melanocytes.
Các dạng của tàn nhang
Có hai dạng tàn nhang cơ bản: đơn thuần và do cháy nắng. Tàn nhang đơn thuần thường có màu rám nắng, tròn, nhỏ gần bằng đầu móng tay. Tàn nhang do cháy nắng thường sậm màu hơn, bờ không đều, có thể to hơn đầu tẩy viết chì. Loại tàn nhang này thường gặp ở phần lưng trên, vai nơi thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng gắt.
Ephelides là từ Hy Lạp và thuật ngữ y khoa của tàn nhang. Thuật ngữ này liên quan đến những đốm phẳng rám nắng, hơi đỏ, hay nâu nhạt thường xuất hiện vào những tháng nắng. Chúng thường gặp nhất ở người da trắng, ở một số gia đình còn có tính di truyền. Người có tóc hơi đỏ và mắt xanh có khuynh hướng bị những loại tàn nhang này. Tránh ra nắng và thoa kem chống nắng giúp giảm xuất hiện tàn nhang.
Lentigines bắt nguồn từ tiếng Latin “lenti”, là thuật ngữ y khoa của một vài loại tàn nhang sậm màu và tàn nhang do cháy nắng. Lengtigines thường tối màu hơn tàn nhang thông thường và không lặn đi vào mùa đông. Loại này có liên quan đến đồi mồi. Dù Lentigines đôi khi có trong hội chứng di truyền hiếm gặp, nhưng đa số là những đốm không nghiêm trọng.
Vết sắc tố lão hóa hay liver spots là gì ?
Vết sắc tố lão hóa hay “liver spots” đó là tên gọi thông thường của những đốm sậm màu gặp ở người lớn, thường trên mu tay. Thuật ngữ “liver spots” thật ra là sự nhầm lẫn do những đốm này không phải do bất thường ở gan. Dù Lentigines thường kéo dài nhiều năm có hình dạng như sắc tố do lão hoá nhưng bản thân chúng không phải là dấu hiệu lão hóa mà là dấu hiệu của việc tiếp xúc với ánh nắng.
Đôi khi người già bị tàn nhang dạng lentigo cũng có thương tổn màu nâu, nhô cao, bong vảy giống bệnh dày sừng tiết bã (seborrheic ketaroses) ở quanh hoặc cùng vị trí. Dày sừng tiết bã thường là sự phát triển lành tính của da. Vài bệnh nhân gọi tiến triển này là đồi mồi. Mặc dù đa số có màu nâu vừa, chúng vẫn có thể đổi màu từ rám nắng nhẹ đến đen, kích thước cũng khác nhau từ rất nhỏ đến khoảng 2.5cm đường kính, dạng điển hình bằng hoặc hơn đầu tẩy bút chì một ít. Vài dạng dày sừng bắt đầu như một Lentigo phẳng rồi dần dần nhô cao và dày lên tạo dày sừng da dầu.
Điểm nhận diện dày sừng tiết bã là trông bóng mỡ, dính, như sáp. Chúng trông như được dán trên da hay như vết sáp nến màu nâu tan chảy trên da. Dày sừng tiết bã có thể xuất hiện cùng vị trí với tàn nhang. Chúng thường gặp ở vùng da phơi bày ánh sáng, nhưng cũng có ở những vùng được che chắn, khởi đầu là những u nhỏ thô ráp tiến triển thành bề mặt như sáp, sần sùi.
Dày sừng da dầu khá phổ biến ở độ tuổi 40. Mọi người hầu như sẽ có một vài nốt này. Chúng thỉnh thoảng còn gọi là đồi mồi của tuổi già.
Tàn nhang phát triển thế nào ?
Tàn nhang gây ra do sự phân bố không đều sắc tố melanin trong da. Người ta cho rằng tàn nhang phát triển là do sự kết hợp của yếu tố di truyền và sự tiếp xúc với ánh nắng. Hai người tiếp xúc với ánh nắng như nhau có thể không mắc tàn nhang giống nhau. Ánh nắng mặt trời và ánh sáng nhân tạo phát ra tia tử ngoại. Khi tiếp xúc tia tử ngoại, lớp thượng bì sẽ dày lên và các tế bào sắc tố tăng sinh sắc tố Melanin (đây là cơ chế bảo vệ chống lại tác hại ánh nắng ở những lần sau).
Tất nhiên mỗi người sẽ đáp ứng với ánh nắng khác nhau. Ví dụ rõ ràng là ở người bị bạch tạng, không có sắc tố trên da do khiến khuyết trong chuyển hóa Melanin. Mặt khác, người da sậm màu ít nhạy ánh nắng hơn người da trắng. Tuy nhiên, người da màu không đề kháng hoàn tòan với ảnh hưởng của ánh nắng, họ cũng có thể bị bỏng nắng nếu tiếp xúc quá lâu. Người tóc vàng hoặc đỏ, mắt màu sáng, da trắng đặc biệt nhạy cảm với tác hại của tia UV.
Di truyền đóng vai trò gì trong tàn nhang ?
Tính di truyền và loại da là những yếu tố rất quan trọng trong khuynh hướng phát triển của tàn nhang.
Nghiên cứu trên các cặp sinh đôi, gồm cùng trứng lẫn khác trứng, cho thấy số lượng tàn nhang giống nhau một cách ấn tượng trên các cặp sinh đôi cùng trứng, ít giống hơn ở cặp sinh đôi khác trứng. Nghiên cứu này chứng minh mạnh mẽ ảnh hưởng của yếu tố di truyền trên sự hình thành tàn nhang.
Nghiên cứu đang tiến hành ở bệnh khô da sắc tố hiếm gặp cũng xác nhận khuynh hướng di truyền của tàn nhang. Xuất hiện tàn nhang quá mức ở các cá thể tóc sậm màu khá phổ biến ở bệnh này.
Tàn nhang trong y khoa
Tàn nhang thực sự không gây ra nguy cơ về sức khỏe. Chúng hoàn toàn vô hại, không phải là ung thư và cũng không hóa ác tính. Hiếm có liên quan giữa tàn nhang với chứng khô da sắc tố và u sợi thần kinh hoặc lẫn lộn với những tình trạng nặng hơn sau:
– Lentigo ác tính: (tàn nhang ác tính) đây là loại ung thư da nông ít gặp, thường xảy ra ở mặt người lớn tuổi có tiền sử tiếp xúc ánh nắng nhiều. Sau vài tháng hoặc vài năm nếu không điều trị, tình trạng này sẽ phát triển thành dạng ác tính xâm lấn hơn gọi là u sắc tố ác tính lentigo. Tất nhiên có hàng trăm tàn nhang thông thường trên mặt có tiềm năng ác tính. Một xét nghiệm đơn giản tại phòng khám là sinh thiết da giúp chẩn đoán lentigo ác tính.
– U sắc tố (Melanoma): dạng ung thư da rất nguy hiểm này có thể xuất hiện cả trên người trẻ ở những vùng phơi bày ánh sáng lẫn vùng được che chắn. Dù nguyên nhân bệnh chưa rõ, người ta cho rằng tia UV cũng góp phần sinh bệnh. U sắc tố có thể bắt nguồn từ nốt ruồi hay đốm sắc tố bình thường có từ trước nhiều năm. U sắc tố cũng có thể bắt đầu từ vùng da hoàn toàn bình thường không có nốt ruồi. So sánh với tàn nhang lành tính, u sắc tố có khuynh hướng lớn hơn, sậm màu hơn, nhiều màu bất thường và thay đổi hình dạng. Đa số u sắc tố thường phẳng chứ không nhô lên như nhiều người nghĩ.
– Ung thư tế bào đáy: là dạng phổ biến nhất của ung thư da. Chúng thường hồng hoặc hơi đỏ, có viền, dễ chảy máu. Ung thư tế bào đáy có sắc tố dễ nhầm với tàn nhang hay dày sừng da dầu. Thủ thuật đơn giản giúp chẩn đoán là sinh thiết da.
Cảnh báo:
Bất cứ ai có một hoặc nhiều hơn đốm sắc tố bất thường nên đến khám bác sĩ. Thậm chí mô tả bằng lời nói hoặc hình ảnh không cung cấp đủ thông tin cho chẩn đoán. Luôn nhớ rằng an toàn hơn là phải hối tiếc.
Viện Da liễu Mỹ khuyến cáo kiểm tra toàn cơ thể người lớn như là một phần khám sức khỏe thường niên. Cần được bác sĩ kiểm tra càng sớm càng tốt sự phát triển hoặc nốt ruồi chảy máu, thay đổi hay mới xuất hiện. Ung thư da có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán và điều trị sớm.
Ngăn ngừa tàn nhang bằng cách nào ?
Vì chúng ta không thể thay đổi yếu tố di truyền nên phương pháp ngăn ngừa tàn nhang chính là tập trung tránh và chống nắng gồm:
+ Thoa kem chống nắng SPF 50 trở lên.
+ Đội nón rộng vành (6 inches).
+ Mang đồ chống nắng: áo sơ mi, dài tay, quần dài.
+ Tránh giờ nắng cao điểm từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
+ Tìm bóng râm và ở trong nhà.
Ngăn ngừa tàn nhang hữu hiệu hơn là điều trị bởi vì làm giảm tàn nhang rất khó, và khó mà mang lại sự hài lòng sau khi điều trị. Người có khuynh hướng di truyền tàn nhang nên bắt đầu chống nắng sớm những năm đầu đời. Nhiều tổn hại da do nắng và tia UV xảy ra khi trẻ dưới 18 tuổi.
Bạn nên biết rằng người da trắng dễ bị tàn nhang và bỏng nắng thì có nguy cơ cao ung thư da. Tàn nhang có thể là dấu hiệu cảnh báo ở da nhạy cảm dễ bị cháy nắng và tiềm ẩn nguy cơ ung thư da.
Cách trị tàn nhang hiệu quả
Thông thường đa trị liệu có thể cho kết quả tốt nhất. Tuy nhiên không phải da mọi người đều đáp ứng điều trị như nhau. Nên lưu ý rằng tàn nhang dễ tái phát khi tiếp xúc với tia UV:
Kem làm mờ hay tẩy trắng: những sản phẩm chứa hydroquinone và kojic acid có thể mua không cần kê toa. Nếu nồng độ hydroquinone cao hơn 2% cần có toa bác sĩ. Những sản phẩm này giúp làm sáng tàn nhang khi thoa trên da nhiều tháng. Chúng hiệu quả nhất khi kết hợp với tránh và chống nắng kĩ lưỡng.
Retinoids: thỉnh thoảng được dùng kết hợp với kem tẩy trắng, tretinoin (vitamin A acid, Retin-A), tazaotene (Tazorac), và adapalene (Differin) cũng giúp làm mờ tàn nhang khi thoa thường xuyên nhiều tháng.
Phẫu lạnh: nitrogen lỏng đông lạnh ánh sáng ở phòng mạch có thể giúp điều trị vài dạng tàn nhang. Tuy nhiên không phải tất cả đốm đáp ứng với đông lạnh hoặc đốt cháy.
Điều trị Laser: nhiều dạng tàn nhang có thể mờ và giảm xuất hiện một cách an toàn và hiệu quả khi điều trị bằng Laser. Giống như phẫu lạnh, đây là thủ thuật đơn giản và an toàn với tỷ lệ thành công cao, ít nguy cơ sẹo hay rối loạn sắc tố da.
Điều trị ánh sáng hay IPL là phương pháp khác dùng để làm mờ và loại bỏ tàn nhang. Đây không phải là kỹ thuật Laser mà là kĩ thuật chùm ánh sáng đa tác động.
Mặt nạ hóa học cũng là cách trị tàn nhang và tăng sắc tố bất thường hiệu quả.
Hãy hỏi ý kiến bác sĩ da liễu hoặc dược sĩ nếu bạn thấy lo lắng về các vấn đề da mình đang gặp phải.
Tại Paragon Clinic, không chỉ các vấn đề sắc tố da được cải thiện hiệu quả mà đồng thời còn kết hợp trị liệu các vấn đề da khác như mụn, sẹo mụn, lỗ chân lông to, da nhạy cảm, da lão hóa và thon gọn, săn chắc cơ thể.
Inbox SĐT hoặc liên hệ ngay với Paragon Clinic để được Bác sĩ trực tiếp đánh giá và tư vấn trị liệu da chuyên sâu miễn phí.
Địa chỉ: #910 – Tầng 9 – Diamond Plaza – 34 Lê Duẩn – Phường Bến Nghé – Quận 1 – TPHCM
Điện thoại: 08 38 221 668
Email: info@paragonclinic.com.vn
Your comments